Cuộc khủng hoảng chấm dứt 167 năm tồn tại của Credit Suisse

Credit Suisse - đại gia ngân hàng Thụy Sĩ - bị loại khỏi cuộc chơi vì không kiểm soát được rủi ro và chậm thay đổi sau khủng hoảng tài chính 2008.

Hôm 19/3, ngân hàng lớn nhất tại Thụy Sĩ - UBS đạt thỏa thuận mua Credit Suisse với giá 3,25 tỷ USD. Thỏa thuận này đã chấm dứt 167 năm tồn tại của Credit Suisse với tư cách một tổ chức độc lập. Ngân hàng này từng đối đầu trực tiếp với các gã khổng lồ phố Wall và vốn hóa có thời điểm đạt gần 100 tỷ USD.

Chủ tịch UBS Colm Kelleher cho biết việc tiếp quản Credit Suisse là một cuộc giải cứu khẩn cấp. Bởi khủng hoảng tại Credit Suisse là đòn giáng mạnh với Thụy Sĩ - đất nước có 243 ngân hàng và 24 chi nhánh nhà băng quốc tế. Sự ổn định và giàu có của Thụy Sĩ chủ yếu phụ thuộc vào ngành tài chính.

Tổng giá trị tài sản của UBS và Credit Suisse gần gấp đôi GDP Thụy Sĩ. Credit Suisse từng có tổng tài sản hơn 1.000 tỷ USD, nhưng sau nhiều năm sụt giảm chỉ còn khoảng 580 tỷ USD. Con số này tương đương gần một nửa tổng giá trị tài sản của UBS.

Credit Suisse thất bại vì quá tự tin sau khi thoát khỏi khủng hoảng 2008. Khi hệ thống tài chính sụp đổ, Credit Suisse lại nổi lên nhờ tình trạng sức khỏe tốt hơn so với nhiều đối thủ. Không như các ngân hàng khác, Credit Suisse không cần gói cứu trợ nào.

Tuy nhiên, sau đó, họ lại chậm chạp trong việc điều chỉnh theo sự thay đổi của ngành ngân hàng sau khủng hoảng. Credit Suisse dựa nhiều vào mảng ngân hàng đầu tư - vốn ngày càng phát triển mất kiểm soát. Họ cũng tìm cách chuyển trọng tâm sang các mảng kinh doanh ổn định hơn. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ các lãnh đạo vẫn thích rủi ro.

"Họ cảm thấy mình như người chiến thắng trong khủng hoảng tài chính, trong bối cảnh những bên khác đều thiệt hại. Vì vậy, họ tiếp tục mở rộng mô hình kinh doanh này", Andreas Venditti - nhà phân tích ngân hàng tại Vontobel nhận xét.

Credit Suisse đã hỗ trợ vốn cho các tuyến đường sắt trên dãy Alpine và sự phát triển của Thung lũng Silicon. Họ cũng quản lý tài sản cho hoàng gia Arab, các tài phiệt Nga và cạnh tranh với những gã khổng lồ phố Wall. Tuy nhiên, Credit Suisse cũng phải chật vật kiểm soát rủi ro và kiếm doanh thu.

Những năm gần đây, ngân hàng này còn liên tục thay đổi quản lý cấp cao. Mỗi đợt xáo trộn nhân sự lại tạo thêm áp lực lên hoạt động. Cổ phiếu Credit Suisse đã giảm hơn 95% so với mức đỉnh trước khủng hoảng tài chính. Theo giá chốt phiên cuối tuần trước, vốn hóa của ngân hàng khoảng 8 tỷ USD.

Bloomberg cho rằng hạt giống cho sự khủng hoảng và đi đến sụp đổ của Credit Suisse đã được gieo vào mùa hè năm 1990. CEO khi đó là Rainer Gut nhìn thấy cơ hội nắm quyền kiểm soát đối tác tại Mỹ - ngân hàng đầu tư First Boston với một khoản vốn khiêm tốn.

First Boston đã góp phần thổi bùng thị trường cho các khoản vay lãi suất cao trong suốt thập niên 80. Ngân hàng này cho vay hàng tỷ USD với các giao dịch thâu tóm đầy rủi ro. Sau đó, bong bóng tín dụng này vỡ vụn.

Sau khi tiếp quản First Boston, Credit Suisse vẫn chấp nhận các loại hình kinh doanh có rủi ro tương tự, như giao dịch thế chấp trái phiếu. Vụ thâu tóm First Boston chỉ là một phần chiến lược mở rộng nhanh chóng của Credit Suisse. Họ mua lại nhiều đối thủ trong nước, và sự phức tạp ngày càng tăng.

Sau khi kế nhiệm vị trí CEO của Rainer Gut, Lukas Muehlemann thâu tóm Winterthur Insurance năm 1997. Sau đó, họ tiếp tục mua Donaldson, Lufkin & Jenrette (DLJ) năm 2000. Tuy nhiên, thương vụ đầu tư vào ngân hàng có trụ sở tại New York này cũng lại là một sai lầm đắt giá với Credit Suisse. Những nhân viên mang về nguồn thu nhiều nhất cho DLJ chuyển ngay sang các đối thủ chỉ trong thời gian ngắn. Winterthur sau đó cũng được bán lại năm 2006.

Dưới thời CEO Dougan - người có nhiều kinh nghiệm mảng ngân hàng đầu tư, Credit Suisse tiếp tục dồn nguồn lực vào các hoạt động như cho vay, chứng khoán hóa và trái phiếu lợi suất cao. Trên thị trường, Credit Suisse ngày càng phải vật lộn để cạnh tranh với những ngân hàng lớn khác như Goldman Sachs và JPMorgan Chase & Co.

Năm 2019, Credit Suisse ghi nhận doanh thu 21,6 tỷ franc Thụy Sĩ, kém 25% so với UBS. Trong khi năm 2010, cả hai có doanh thu ngang nhau, ở mức 32 tỷ franc Thụy Sĩ.

Tháng 1/2019, mối bất hòa dai dẳng giữa CEO lúc đó là Tidjane Thiam và Iqbal Khan - người điều hành mảng quản lý tài sản của Credit Suisse đã nổ ra ngay trong một bữa tối trên hồ Zurich. Xuất phát từ lời chê của Khan về khu vườn của Thiam, mâu thuẫn này đã biến thành một bê bối lớn với Credit Suisse về quản trị doanh nghiệp.

Vài tuần sau bữa tiệc này, Khan nghỉ việc và chuyển sang làm tại chính đối thủ UBS. Điều này gây lo ngại ông có thể lôi kéo các nhân sự chủ chốt của Credit Suisse. Một công ty an ninh tư nhân đã được thuê giám sát các hoạt động của Khan, nhưng đã bị ông phát hiện.

Credit Suisse nhanh chóng phủ nhận điều này. Tuy nhiên, đến tháng 2/2020, Thiam bị buộc thôi việc. Chủ tịch Credit Suisse khi đó - Urs Rohner đổ lỗi cho ông làm suy giảm lòng tin, danh tiếng và uy tín của ngân hàng. Cơ quản quản lý ngân hàng Thụy Sĩ cũng phát hiện thêm 5 trường hợp bị Credit Suisse thuê giám sát giai đoạn 2016 -2019 trong cuộc điều tra do Khan thúc đẩy. Bloomberg cho rằng bầu không khí độc hại ở cấp cao nhất đã góp phần tạo ra những sai lầm trong hoạt động ở Credit Suisse.

Tháng 3/2021, Credit Suisse nhận tin khách hàng lớn nhất của họ không thể trả hơn 2 tỷ USD đúng hạn. Archegos Capital Management - quỹ đầu tư có trụ sở tại New York của Bill Hwang - đã mất hai ngày trước đó để dàn xếp với những bên cho vay khác và không còn đủ tiền trả Credit Suisse.

Việc này khơi mào cho một cuộc chiến đổ lỗi trong nội bộ ngân hàng này. Các giám đốc điều hành ở New York, London và Zurich đá trách nhiệm cho nhau thay vì tập trung kiểm soát thiệt hại. Trong khi các nhà băng khác nhanh chóng bán bớt tài sản thế chấp của Archegos, Credit Suisse mất gần hai tuần để đưa ra mức thiệt hại ban đầu khoảng 4,7 tỷ USD. Sau đó, con số này tăng lên 5,5 tỷ USD, xóa sạch lợi nhuận hơn một năm của họ. Nó cũng góp phần đẩy Credit Suisse vào vòng xoáy chật vật vài năm qua, và cuối cùng là rơi vào cuộc khủng hoảng niềm tin tuần trước.

Các giám đốc điều hành Credit Suisse đã bị sa thải vì không bảo vệ được tổ chức và các khách hàng giàu có. Ngân hàng này cũng đang vướng vào các vụ kiện tụng có thể kéo dài 5 năm, do các khoản vay cấp cho quỹ đầu tư Greensill Capital đã phá sản. Credit Suisse đã phải đóng băng 10 tỷ USD liên quan đến Greensill Capital.

Tiền phạt và số vụ kiện tụng tăng lên nhanh chóng cũng làm ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của ngân hàng. Nó cũng cản trở Credit Suisse đầu tư vào các lĩnh vực như công nghệ. Ngân hàng này đã trả 4 tỷ USD cho các vụ kiện từ năm 2020 đến năm 2022. Trong báo cáo thường niên mới nhất, Credit Suisse phải dành hơn 12 trang để liệt kê các vụ kiện, dàn xếp và cuộc điều tra của chính phủ.

Theo một báo cáo độc lập của công ty luật Paul, Weiss, Rifkind, Wharton & Garrison, sự phức tạp, văn hóa và vấn đề kiểm soát của ngân hàng là nguyên nhân họ chịu tổn thất lớn trong vụ Archegos. Credit Suisse đã có thái độ thiếu kiên quyết với rủi ro và thất bại trong nhiều thời điểm cần đưa ra hành động quyết đoán, khẩn cấp.

Đến tháng 10/2022, họ tiếp tục bị giới chức Mỹ và Anh phạt 475 triệu USD vì cho vay các công ty quốc doanh tại Mozambique. Nhà băng này cũng vướng cáo buộc cho phép những kẻ buôn ma túy rửa tiền tại Bulgaria. Credit Suisse năm ngoái đã phải hoãn kế hoạch tăng vốn cho một quỹ đầu tư bất động sản, với lý do biến động thị trường.

Định chế tài chính này đã phản ứng bằng loạt biện pháp khắc phục và tuyên bố các sự cố này sẽ là bước ngoặt để họ thay đổi cách quản lý rủi ro. Tháng 10 năm ngoái, bộ đôi lãnh đạo mới gồm Chủ tịch Axel Lehmann và Giám đốc điều hành Ulrich Koerner được bổ nhiệm. Credit Suisse cắt giảm nhân sự và huy động được thêm 4 tỷ USD.

"Credit Suisse phiên bản mới chắc chắn sẽ có lãi từ năm 2024. Chúng tôi không muốn hứa hẹn quá nhiều mà không thực hiện được. Chúng tôi muốn làm điều đó theo cách khác", Koerner nói về kế hoạch tái cơ cấu Credit Suisse năm ngoái.

Tuy nhiên, thế giới đã thay đổi. Thời kỳ lãi suất thấp đã kết thúc, kinh tế toàn cầu rơi vào hỗn loạn khiến việc lấy lòng tin của nhà đầu tư trở nên khó hơn. Các yếu tố này đều vượt quá sức chịu đựng với một ngân hàng chưa thực sự rút ra được bài học từ khủng hoảng tài chính toàn cầu, theo Bloomberg.

Hôm 15/3, cổ phiếu Credit Suisse giảm 24% xuống thấp kỷ lục. Nguyên nhân là Chủ tịch Saudi National Bank Ammar Al Khudairy - cổ đông lớn nhất của ngân hàng này - phủ nhận khả năng tăng đầu tư vì không muốn thêm ràng buộc pháp lý.

Việc Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ bơm tiền cho Credit Suisse chỉ chặn lại đà giảm trong thời gian ngắn. Quý cuối năm ngoái, các khách hàng đã rút ra hơn 100 tỷ USD do lo ngại sức khỏe tài chính của Credit Suisse.

Tại cuộc họp báo công bố thỏa thuận với UBS đêm 19/3, Chủ tịch Credit Suisse thừa nhận rằng sự mất lòng tin ngày càng tăng. Tình trạng tồi tệ vài ngày qua cho thấy Credit Suisse không thể tiếp tục tồn tại dưới hình thức như hiện nay.

"Ngân hàng không giống bất kỳ lĩnh vực nào khác. Một khi niềm tin đã mất, bạn không thể xây dựng lại nó", John Plassard chuyên gia đầu tư tại Mirabaud (Thụy Sĩ) nói.

Các ngân hàng trung ương trấn an thị trường sau thương vụ UBS - Credit Suisse

Fed và các ngân hàng trung ương lớn sẽ hợp tác tăng dòng chảy USD toàn cầu, đảm bảo tín dụng cho các gia đình và doanh nghiệp.

"Ngân hàng Trung ương Canada, Anh, Nhật Bản, châu Âu, Thụy Sĩ và Fed hôm nay thông báo phối hợp hành động nhằm tăng thanh khoản thị trường thông qua các thỏa thuận hoán đổi USD", các ngân hàng cho biết trong tuyên bố chung.

Theo thỏa thuận, từ ngày 20/3 đến ít nhất là hết tháng 4, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và các ngân hàng trung ương sẽ cung cấp USD theo ngày, hơn là theo tuần. "Các thỏa thuận hoán đổi tiền tệ sẽ là chốt chặn quan trọng, xoa dịu căng thẳng thanh khoản trên thị trường toàn cầu, từ đó giảm thiểu rủi ro cạn kiệt nguồn cung tín dụng đến các hộ gia đình và doanh nghiệp", thông báo cho biết.

Thông báo này được đưa ra chỉ vài giờ sau khi giới chức Thụy Sĩ hỗ trợ UBS – ngân hàng lớn nhất nước này - mua lại khẩn cấp Credit Suisse. Credit Suisse là một trong 30 ngân hàng có tầm quan trọng lớn về mặt hệ thống với ngành tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng niềm tin tại đây đã khiến họ liên tục bị rút tiền và đứng trước nguy cơ sụp đổ.

Chủ tịch Fed Jerome Powell và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết họ hoan nghênh cách giải quyết của chính phủ Thụy Sĩ với Credit Suisse. Ngân hàng Trung ương Anh cũng có động thái tương tự.

Thỏa thuận hoán đổi tiền tệ giữa các ngân hàng trung ương sẽ cho phép họ nhận ngoại tệ từ cơ quan phát hành, và phân phối đến các ngân hàng thương mại trong nước. Ví dụ, thỏa thuận giữa Fed và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) sẽ cho phép ECB đổi euro lấy lượng USD tương ứng. ECB sau đó sẽ phân phối số USD này cho các ngân hàng thương mại tại 20 nước sử dụng đồng euro.

ECB cho biết các thỏa thuận này là công cụ quan trọng để duy trì ổn định tài chính và ngăn căng thẳng thị trường ảnh hưởng đến nền kinh tế. Trung khủng hoảng tài chính 2008, tâm lý ngại rủi ro sau vụ sụp đổ của ngân hàng Lehman Brothers đã khiến nguồn vốn trên thị trường cạn kiệt. Các ngân hàng ở khu vực đồng euro rất khó tiếp cận USD.

Trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết biến động thị trường sau hai vụ ngân hàng đóng cửa tại Mỹ đã khiến nhiều người khó vay tiền. "Khi các nhà băng gặp khó khăn, họ sẽ ngại cho vay. Tín dụng sẽ ngày càng đắt và hiếm hơn", bà Yellen giải thích.

Bà Christine Lagarde – Chủ tịch ECB tuần trước cũng cho biết trước báo giới rằng "căng thẳng trên thị trường ngày càng leo thang" có thể siết thêm thị trường tín dụng vốn đã rất thắt chặt vì lãi suất tăng cao.

Ngân hàng lớn nhất Thụy Sĩ mua lại Credit Suisse

UBS đồng ý chi hơn 3 tỷ USD mua Credit Suisse trong một thỏa thuận lịch sử do Chính phủ Thụy Sĩ làm trung gian.

UBS Group hôm 19/3 đồng ý tiếp quản Credit Suisse, ngân hàng lớn thứ hai Thụy Sĩ và cũng là đối thủ lâu năm của họ với giá 3,25 tỷ USD. Thương vụ này là một thỏa thuận mua cổ phần và được định giá bằng một phần quy mô vốn hóa của Credit Suisse, ước tính khoảng 7,4 tỷ franc (8 tỷ USD) theo giá chốt phiên cuối tuần trước.

WSJ gọi thương vụ này là "cuộc siêu sáp nhập" đầu tiên của các ngân hàng quan trọng trên toàn cầu về mặt hệ thống sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Theo thỏa thuận, Chính phủ Thụy Sĩ sẽ cấp hơn 9 tỷ USD để bù đắp một số tổn thất mà UBS có thể phải gánh chịu khi tiếp quản Credit Suisse. Còn Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ hỗ trợ hơn 100 tỷ USD thanh khoản cho UBS.

Tại cuộc họp báo vài giờ trước ở thủ đô Bern, Tổng thống Thụy Sĩ Alain Berset giải thích rằng hôm 17/3, dòng tiền chảy ra và biến động trên thị trường cho thấy Credit Suisse không còn khả năng khôi phục niềm tin thị trường. "Một giải pháp nhanh chóng và ổn định là điều cần thiết. Đó là để UBS tiếp quản", ông cho hay.

Bộ trưởng Tài chính Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter khẳng định đây không phải gói cứu trợ mà là một giải pháp thương mại. "Credit Suisse sẽ gây ra thiệt hại lớn về tài sản thế chấp trên thị trường tài chính Thụy Sĩ và có nguy cơ lan ra quốc tế", bà nói.

Bà cũng cho biết đã liên lạc với "các đồng nghiệp tại Anh và Mỹ". "Họ cảm ơn giải pháp này vì thực sự lo ngại Credit Suisse sẽ phá sản", Keller-Sutter nói.

Trong buổi họp báo, Chủ tịch Credit Suisse Axel Lehmann nói rằng những rắc rối ngân hàng gần đây ở Mỹ đã vượt quá sức chịu đựng của thị trường. "Sự mất lòng tin ngày càng tăng và tình trạng tồi tệ vài ngày qua cho thấy Credit Suisse không thể tiếp tục tồn tại dưới hình thức như hiện nay", Lehmann nói.

Chủ tịch UBS Colm Kelleher thì cho biết sẽ thu hẹp mảng ngân hàng đầu tư của Credit Suisse và điều chỉnh cho phù hợp với "văn hóa rủi ro thận trọng" của UBS. Theo ông, thỏa thuận này sẽ hỗ trợ sự ổn định tài chính ở Thụy Sĩ và tạo ra giá trị bền vững cho các cổ đông của UBS.

Kelleher khẳng định UBS sẽ vẫn vững chắc và mảng kinh doanh tại Thụy Sĩ của Credit Suisse là một tài sản tốt mà UBS quyết tâm giữ lại. Ông cũng cho rằng còn quá sớm để ước tính số việc làm sẽ bị cắt giảm tại Credit Suisse.

Credit Suisse là cái tên gây sự chú ý của thị trường tài chính toàn cầu tuần qua, sau vụ sụp đổ của hai ngân hàng nhỏ hơn tại Mỹ. Nhà đầu tư liên tục bán tháo khiến cổ phiếu của nhà băng này giảm xuống mức đáy. Việc Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ bơm tiền cho nhà băng này chỉ chặn lại đà giảm trong thời gian ngắn.

UBS chịu áp lực từ chính quyền nước này trong việc tiếp quản Credit Suisse để kiểm soát cuộc khủng hoảng. Nếu không thể sáp nhập với UBS, Credit Suisse có thể bị quốc hữu hóa.

Credit Suisse thành lập năm 1856 và là ngân hàng lớn thứ hai Thụy Sĩ, sau UBS. Ngân hàng này có tổng tài sản là 574 tỷ USD tính tới cuối năm 2022, quản lý khối tài sản với danh mục đầu tư trị giá 1.700 tỷ USD. Con số này là lý do Ủy ban ổn định tài chính quốc tế xếp Credit Suisse là một trong 30 ngân hàng toàn cầu có vai trò quan trọng về mặt hệ thống.

Tuy nhiên, vài năm gần đây, nhà băng này liên tiếp chịu nhiều đòn giáng, từ thua lỗ đầu tư, vướng vào nhiều scandal kiện tụng, cắt giảm hàng loạt nhân sự đến thay đổi lãnh đạo. Năm ngoái, họ lỗ ròng gần 7,3 tỷ franc Thụy Sĩ (7,9 tỷ USD) - lớn nhất kể từ khủng hoảng tài chính 2008.

Quý cuối năm ngoái, các khách hàng đã rút ra hơn 100 tỷ USD do lo ngại sức khỏe tài chính của Credit Suisse. Việc rút vốn vẫn tiếp tục dù họ đã huy động được thêm 4 tỷ franc từ các cổ đông.

Kết quả này khiến cổ phiếu của nhà băng này bị bán tháo. Đầu năm 2020, quy mô vốn hóa của Credit Suisse đạt hơn 30 tỷ USD, có lúc còn vượt qua UBS. Tuy nhiên, đến đầu năm nay, con số này giảm về dưới 10 tỷ USD và chỉ còn 8 tỷ USD tính tới cuối tuần trước.

Trước khi đi đến thỏa thuận như hiện nay, có lúc UBS đề nghị mua lại Credit Suisse giá 1 tỷ USD, với tỷ lệ hoán đổi một cổ phiếu Credit Suisse tương đương 0,25 franc Thụy Sĩ, thấp hơn nhiều mức giá đóng cửa hôm thứ Sáu, là 1,86 franc Thụy Sĩ, theo FT.

Đổi lại UBS đưa ra yêu cầu chính phủ phải hỗ trợ họ 6 tỷ USD. Khoản tiền này được dùng để trang trải chi phí đóng cửa các chi nhánh của Credit Suisse và các khoản phí kiện tụng tiềm ẩn.

Đề nghị ban đầu này của UBS thấp hơn đáng kể so với vốn hoá của Credit Suisse khi chốt phiên cuối tuần qua ở mức 8 tỷ USD. Tuy nhiên, nhà băng lớn nhất Thụy Sĩ sẽ phải chịu thêm những chi phí lớn chưa xác định, cũng như sự phức tạp của việc hợp nhất hai ngân hàng. Một số khách hàng giàu có gửi tiền ở cả Credit Suisse và UBS, nên sau khi sáp nhập hai ngân hàng, một số người có thể rút tiền để chuyển sang bên khác để đa dạng hoá.

Rắc rối tài chính bủa vây Credit Suisse

Chưa hồi phục hoàn toàn sau hàng loạt vấn đề tài chính năm ngoái, Credit Suisse - ngân hàng lớn thứ hai Thụy Sĩ - vài ngày qua lại đối mặt thách thức mới.

Cổ phiếu Credit Suisse chốt phiên hôm 15/3 giảm 24%, xuống thấp kỷ lục. Trong phiên, mã này có thời điểm mất tới 31%. Theo S&P Global Market Intelligence, khoản phí với hợp đồng hoán đổi rủi ro vỡ nợ (CDS) kỳ hạn 5 năm của Credit Suisse cũng lập kỷ lục mới với 574 điểm cơ bản (5,74%). Phí này tăng đồng nghĩa nhà đầu tư cho rằng rủi ro vỡ nợ của ngân hàng đang cao lên.

CDS là một công cụ chứng khoán phái sinh, cho phép một nhà đầu tư hoán đổi rủi ro tín dụng với một nhà đầu tư khác. Người mua CDS sẽ trả cho người bán một khoản phí để được bảo hiểm cho rủi ro vỡ nợ. Phí CDS thường có quan hệ chặt chẽ với xếp hạng tín nhiệm của bên vay.

Đà giảm cũng lan sang nhiều cổ phiếu ngân hàng châu Âu khác. Các nhà băng Pháp và Đức như BNP Paribas, Societe Generale, Commerzbank và Deutsche Bank mất 8-12%. Cổ phiếu các ngân hàng Italy và Anh cũng lao dốc phiên 15/3.

Vấn đề tại Credit Suisse một lần nữa làm dấy lên lo ngại về sức khỏe của hệ thống ngân hàng sau vụ sụp đổ của Silicon Valley Bank cuối tuần trước. Tuy nhiên, những rắc rối tài chính của Credit Suisse không phải mới xuất hiện.

Credit Suisse thành lập năm 1856 và là một trong những tổ chức tài chính lớn nhất thế giới. Nhà băng này được Hội đồng Ổn định Tài chính (FSB) xếp vào nhóm "ngân hàng có tầm quan trọng với hệ thống tài chính toàn cầu". Nhóm này gồm 30 ngân hàng trên thế giới, trong đó có JP Morgan Chase, Bank of America và Bank of China.

Tuy nhiên, năm ngoái, ở thời điểm các công ty tại Wall Street đều báo lãi, Credit Suisse lại lỗ 3 quý liên tiếp. Ngân hàng này cũng cấp tín dụng cho Archegos Capital Management - quỹ đầu tư đã sụp đổ năm 2021 của Bill Hwang và lỗ 5,5 tỷ USD vì không rút chân nhanh như các đối thủ Goldman Sachs, Morgan Stanley. Họ cũng đang vướng vào các vụ kiện tụng có thể kéo dài 5 năm do các khoản vay cấp cho quỹ đầu tư Greensill Capital đã phá sản.

Hồi tháng 10/2022, họ bị giới chức Mỹ và Anh phạt 475 triệu USD vì cho vay các công ty quốc doanh tại Mozambique. Nhà băng này cũng vướng vào cáo buộc cho phép những kẻ buôn ma túy rửa tiền tại Bulgaria. Credit Suisse năm ngoái đã phải hoãn kế hoạch tăng vốn cho một quỹ đầu tư bất động sản, với lý do biến động thị trường.

Hàng loạt scandal liên tiếp khiến cổ phiếu Credit Suisse năm ngoái giảm gần 70%. Các khách hàng cũng lo ngại về sức khỏe của nhà băng này và rút tiền kỷ lục trong quý IV, với hơn 110 tỷ franc Thụy Sĩ (120 tỷ USD). Credit Suisse ghi nhận lỗ ròng gần 7,3 tỷ franc Thụy Sĩ (7,9 tỷ USD) năm ngoái - lớn nhất kể từ khủng hoảng tài chính 2008.

CEO Ulrich Koerner sau đó đã phải áp dụng hàng loạt biện pháp để thu hút khách hàng quay lại. Kế hoạch 3 năm mà ông công bố năm ngoái gồm cắt giảm 9.000 việc làm, tách riêng mảng ngân hàng đầu tư và đưa Credit Suisse quay về làm ngân hàng cho giới siêu giàu. Việc này đồng nghĩa họ sẽ phải tách First Boston – ngân hàng đầu tư Mỹ được mua năm 1990, để niêm yết năm 2025.

Họ cũng sẽ phải bán mảng các sản phẩm chứng khoán hóa cho quỹ đầu tư Apollo Global Management. Tuy nhiên, việc này hiện gặp khó do làn sóng bán tháo trong ngành tài chính sau vụ sụp đổ của SVB và Signature Bank.

Những nỗ lực trên phát huy hiệu quả phần nào trong tháng 1, khi Credit Suisse ghi nhận tiền gửi ròng tăng lên. Tuy nhiên, đến đầu tháng 3, Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) lại nghi ngờ độ chính xác của báo cáo tài chính năm 2022, buộc họ hoãn công bố.

Sự hoảng loạn càng tăng thêm sau khi ngân hàng Silicon Valley Bank bị đóng cửa cuối tuần trước. Nhà băng này là nạn nhân của các khoản đầu tư mạo hiểm và lãi suất tăng nhanh trên toàn cầu, khiến giá trị danh mục đầu tư trái phiếu của họ giảm mạnh. Nhà đầu tư vì thế bắt đầu bán tất cả tài sản họ cảm thấy rủi ro, đồng thời rút tiền gửi ra khỏi các ngân hàng.

Cổ phiếu Credit Suisse đã giảm liên tiếp kể từ phiên 3/3. Đến ngày 14/3, Credit Suisse công bố báo cáo thường niên cho năm 2022. Trong đó, họ cho biết đã phát hiện ra "các điểm yếu" trong việc kiểm soát báo cáo tài chính và vẫn chưa đảo ngược được tình trạng khách hàng rút tiền.

Đến hôm 15/3, mức giảm càng tăng tốc khi Chủ tịch Saudi National Bank Ammar Al Khudairy - cổ đông lớn nhất của họ - phủ nhận khả năng tăng đầu tư. "Chúng tôi chắc chắn không làm điều đó, vì nhiều lý do, trong đó đơn giản nhất là vì pháp lý. Mức sở hữu là 9,8% rồi và nếu vượt 10%, chúng tôi sẽ phải tuân thủ theo các quy định mới, dù là của giới chức châu Âu hay Thụy Sĩ", ông nói.

Việc này khiến Credit Suisse phải tìm đến Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ để trấn an thị trường. Thông báo chung hôm 15/3 của Cơ quan quản lý thị trường Tài chính Thụy Sĩ (FINMA) và Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ (SNB) cho biết Credit Suisse đáp ứng "các quy định khắt khe về vốn và thanh khoản" với một ngân hàng có tầm quan trọng lớn trong hệ thống tài chính toàn cầu. Họ khẳng định "sẽ cấp thanh khoản cho Credit Suisse nếu cần thiết".

Thông báo cũng khẳng định vấn đề "của một số ngân hàng Mỹ không gây rủi ro lan truyền trực tiếp đến thị trường tài chính Thụy Sĩ". Sau đó vài giờ, Credit Suisse cũng tuyên bố sẽ vay tối đa 50 tỷ franc Thụy Sĩ (53,7 tỷ USD) từ Ngân hàng Trung ương.

Giới phân tích cho rằng Credit Suisse sẽ khó sụp đổ như SVB cuối tuần trước và Lehman Brothers năm 2008. Credit Suisse có lượng tài sản thanh khoản lớn, có khả năng tiếp cận các công cụ cho vay của ngân hàng trung ương, đồng thời ít nhạy cảm với biến động lớn về lãi suất.

Họ cũng đã gây dựng được bộ đệm để đối phó với việc tiền gửi bị rút ra, sau làn sóng rút tiền tồi tệ hồi tháng 10/2022. Ngân hàng này cũng có đủ tài sản thanh khoản để trả nửa khối nợ, theo Paul J. Davies – nhà phân tích tại Bloomberg. Koerner khẳng định LCR (tỷ lệ đảm bảo khả năng thanh toán) của Credit Suisse cho thấy họ có đủ khả năng chống chịu với một tháng bị rút tiền ồ ạt nữa.